Zeytinyağı ve Kalp sağlığı

Yazan Prof. Dr. Nevrez Koylan

Zeytinyağı ve kalp damar hastalıkları dahil olmak üzere kronik hastalıklar arasındaki olumlu ilişki yeni yayınlanan bir çalışmayla bir kez daha vurgulandı.

Amerikan Kardiyoloji Koleji Dergisinde yayınlanan 60 bin 182 kadın ve 31 bin 801 erkeğin 28 yıllık takibini içeren bir çalışmaya göre, zeytinyağı tüketimi kalp damar hastalığını yüzde 19, kanseri yüzde 17, nörodejeneratif hastalıkları yüzde 29, akciğer hastalıklarını da yüzde 18 oranında azaltıyor.

Çalışma düzenli olarak günde 7 gram (yarım çorba kaşığı) tüketenler ile pek az ya da hiç tüketmeyenler karşılaştırılarak yapıldı.

Zeytinyağı ve kalp sağlığı ilişkisi

Bu durumu açıklayan sekiz ana faktör var:

·        Zeytinyağının oksidasyona dayanıklı olması,

·        Antienflamatuar (iltihabı azaltıcı) özellikleri,

·        Anti- aterojenik (damar sertliğini azaltıcı) özellikleri,

·        Bağırsak mikrobiyatasının sağlıklı kalmasını desteklemesi,

·        Endotel (damarların iç tabakası) sağlığını desteklemesi,

·        Kan yağları üzerine olan olumlu etkisi, 

·        İnsülin duyarlılığını arttırarak kan şekeri kontrolünü kolaylaştırması ve 

·        Kan basıncını (tansiyon) düşürmesi.

Zeytinyağında bulunan  tekli doymamış yağ asitleri, çeşitli fenolik bileşikler (hidroksitirozol ve oleuropoin gibi) ve çeşitli yağ kökenli moleküller (skualen ve tokoferoller gibi) bu yararlı etkiyi yaratıyor.

Tüm bunların sonucunda zeytinyağı ve kalp damar hastalıklarından ölümler, kansere bağlı ölümler, nörodejeneratif hastalıklar (Alzheimer, Parkinson vb) sonucu ölümler ve solunum yolu hastalıklarından ölümler önemli ölçüde azalıyor.

Yağların sağlıklı olup olmadığını belirleyen faktörler

Bir yağın sağlıklı olup olmadığını genellikle içerdiği yağ asitleri belirler. Doymuş yağ asitleri hayvansal gıdalarda bulunur ve uzun süreden beri kolesterolü ve damar sertliğini arttırdıkları biliniyor. Doymamış yağ asitleri genellikle bitkisel ve az miktarda da hayvansal gıdalarda bulunur. Üç tip doymamış yağ asidi vardır. Bunlar omega 3, omega 6 ve omega 9 yağ asitleri. Doymuş ve doymamış yağ asitleri arasındaki farkı, yağ asiti zincirindeki doymamış bağların yeri ve sayısı belirler. Genel olarak sağlık açısından diyet önerilerinde doymuş ve trans yağlardan kaçınmak, doymamış yağlarda ise omega 3 ve zeytinyağı gibi tekli doymamış yağlara önem vermek önerilir. Özellikle hazır gıdalarda kullanılan doymamış yağların genellikle hidrojenize, yani trans yağ oranı yüksek yağlar olduğunu da akılda tutmakta yarar vardır.

Türkiyede zeytinyağı ve kalp damar hastalıkları ilişkisi

Türkiye’de zeytinyağı tüketimi daha ziyade Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yoğundur. Ancak, bu bölgeler aynı zamanda kentleşmenin en yoğun olduğu ve yaşlı nüfusun da en fazla bulunduğu bölgelerdir. Bu nedenle, zeytinyağı tüketiminin kalp ve damar hastalıkları istatistiklerine yansıdığı söylenemez. Ancak, zeytinyağı tüketiminin oldukça az olduğu İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde kalp ve damar hastalıklarının belirgin şekilde yüksek olduğu görülmektedir.

Sağlıklı zeytinyağı miktarı

Zeytinyağı oldukça yararlı özellikleri olan bir yağ. Ancak bu durum yağ olma özelliğini değiştirmiyor. Dolayısıyla fazla miktarda tüketildiğinde fazla kalori alınması (1 gram yağda 9 kalori var), kilo artışı ve kandaki trigliseridlerin yükselmesi gibi sonuçlar ortaya çıkabiliyor.

Günlük 2500 kalorilik bir beslenme düzeni üzerinden hesaplarsak, bunun en fazla 350 – 400 kalorilik miktarının yağlardan gelmesi lazım. Bu da günlük yağ tüketiminin 40- 50 gramı geçmemesi gerektiği anlamına geliyor.

Diğer yiyeceklerden alınan yağları da hesaba kattığınızda, sağlıklı tüketilebilecek zeytinyağı miktarı en çok 25- 30 gram civarında yani iki çorba kaşığını geçmeyecek ölçüde olmalı.

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.